MADDENİN ISI ETKİSİYLE DEĞİŞİMİ
Isınma ve Soğuma
Elimizle dokunarak cisimlerin sıcaklıkları hakkında bir şey söyleyebiliriz. Buz için soğuk, çaydanlıktan yeni dolduruluş çay için sıcaktır deriz.
Dokunma duyusu ile sıcaklık ölçmek yanıltıcı olabilir. Aynı zamanda kesin bir ifade kullanmayız
Sıcaklık, termometre denilen araçla ölçülür.
Isınma ve Soğuma
Elimizle dokunarak cisimlerin sıcaklıkları hakkında bir şey söyleyebiliriz. Buz için soğuk, çaydanlıktan yeni dolduruluş çay için sıcaktır deriz.
Dokunma duyusu ile sıcaklık ölçmek yanıltıcı olabilir. Aynı zamanda kesin bir ifade kullanmayız
Sıcaklık, termometre denilen araçla ölçülür.
Termometre; hazne, cam boru ve bunun içinde bulunan sıvıdan oluşur. Termometrelerde genellikle cıva ya da renklendirilmiş alkol kullanılır. Termometrenin cam borusu derece adı verilen eşit aralıklara bölünmüştür.
Termometrenin bulunduğu ortamın sıcaklığı arttıkça haznede bulunan sıvı, cam boruda yükselir. Sıcaklık ne kadar çok artarsa sıvı seviyesi o kadar çok yükselir.
Cam boruda bulunan aralıklara bakılarak sıcaklık değeri söylenir. Ortam sıcaklığı azaldığında ise sıvı hazneye döner. Cam borudaki sıvı seviyesi düşer. Termometredeki hareketliliğe bakarak hava sıcaklığı okunabilir.
Termometrelerde ölçülen sıcaklık, "derece selsiyus" olarak ifade edilir. Derece selsiyus " C "" ile gösterilir.
Bir ortamın sıcaklığı, sıcaklığın sayı değeri ve sıcaklık birimi ile ifade edilir. Örneğin " Bugün hava sıcaklılığı 24 derece olmuş "
Ortamın sıcaklığı erimekte olan buzdan daha düşük ise termometredeki sıcaklık " 0 ın altında " şeklinde okunur.
Termometre ile hava, su ve vücut gibi maddelerin sıcaklıkları ölçülür. Değişik çeşitlerde termometreler vardır.
Bazı durumda sıcaklık ölçülerinin çok hassas yapılması gerekir. Klinik termometrelerinin (hasta termometresi) kesin ve hassas ölçü yapması hasta sağlığı açısından çok önemlidir.
Sıcaklıkları farklı olan iki madde bir araya getirildiğinde, sıcaklığı yüksek olan maddeden sıcaklığı düşük olan maddeye doğru ısı akışı olur. Her iki maddenin sıcaklığı eşit olan kadar ısı alışverişi devam eder.
Bunun sonucunda sıcak madde soğur ve sıcaklığı azalır. Soğuk madde ısınır ve sıcaklığı artar.
B. Hal Değişimi
Maddeler katı, sıvı ve gaz olmak üzere 3 halde bulunur. Çevremizdeki maddeleri gözlemlediğimizde bu 3 gruptan birine dâhil olduğunu fark ederiz. Örneğin, soluduğumuz hava mutfakta kullandığımız LPG, güzel koku yayması için kullandığımız deodorantlar gaz maddeleridir.
İçtiğimiz su, ayran, gazoz ve limonata sıvı maddeleridir.
Yemek yaptığımız pirinç, çaya kattığımız şeker, oturduğumu koltuk katı maddelerdir. Maddeler ısının etkisiyle bir halden başka bir hala geçerler.
Buzluktan çıkarılan buz, bir kap içerisinde ocağa konup ısıtılmaya başlandığında önce eriyerek suya dönüşür. Buzun suya dönüşmesi bir hal değişmesidir. Kapta oluşan su ısıtılmaya devam edildiğinde su buharlaşır ve kaptaki su biter. Suyun buhara dönüşmesi de bir hal değiştirmedir.
Odada bekletilen dondurmanın bekletilmesi ve elimize döktüğümüz kolonyanın buharlaşıp odada yayılması hal değişimine örnek olarak verilebilir.
Cam, mum, kurşun, gümüş ve altın gibi maddeler eritilip kalıba dökülerek soğutulduğunda içinde bulunduğu kabın şeklini alır. Maddeler, bu özellikleri kullanılarak yeniden şekillendirilebilir. Kuyumculuk ve heykeltıraşlık gibi mesleklerde malzemelere bu yöntemle şekil verilir.
Termometrenin bulunduğu ortamın sıcaklığı arttıkça haznede bulunan sıvı, cam boruda yükselir. Sıcaklık ne kadar çok artarsa sıvı seviyesi o kadar çok yükselir.
Cam boruda bulunan aralıklara bakılarak sıcaklık değeri söylenir. Ortam sıcaklığı azaldığında ise sıvı hazneye döner. Cam borudaki sıvı seviyesi düşer. Termometredeki hareketliliğe bakarak hava sıcaklığı okunabilir.
Termometrelerde ölçülen sıcaklık, "derece selsiyus" olarak ifade edilir. Derece selsiyus " C "" ile gösterilir.
Bir ortamın sıcaklığı, sıcaklığın sayı değeri ve sıcaklık birimi ile ifade edilir. Örneğin " Bugün hava sıcaklılığı 24 derece olmuş "
Ortamın sıcaklığı erimekte olan buzdan daha düşük ise termometredeki sıcaklık " 0 ın altında " şeklinde okunur.
Termometre ile hava, su ve vücut gibi maddelerin sıcaklıkları ölçülür. Değişik çeşitlerde termometreler vardır.
Bazı durumda sıcaklık ölçülerinin çok hassas yapılması gerekir. Klinik termometrelerinin (hasta termometresi) kesin ve hassas ölçü yapması hasta sağlığı açısından çok önemlidir.
Sıcaklıkları farklı olan iki madde bir araya getirildiğinde, sıcaklığı yüksek olan maddeden sıcaklığı düşük olan maddeye doğru ısı akışı olur. Her iki maddenin sıcaklığı eşit olan kadar ısı alışverişi devam eder.
Bunun sonucunda sıcak madde soğur ve sıcaklığı azalır. Soğuk madde ısınır ve sıcaklığı artar.
B. Hal Değişimi
Maddeler katı, sıvı ve gaz olmak üzere 3 halde bulunur. Çevremizdeki maddeleri gözlemlediğimizde bu 3 gruptan birine dâhil olduğunu fark ederiz. Örneğin, soluduğumuz hava mutfakta kullandığımız LPG, güzel koku yayması için kullandığımız deodorantlar gaz maddeleridir.
İçtiğimiz su, ayran, gazoz ve limonata sıvı maddeleridir.
Yemek yaptığımız pirinç, çaya kattığımız şeker, oturduğumu koltuk katı maddelerdir. Maddeler ısının etkisiyle bir halden başka bir hala geçerler.
Buzluktan çıkarılan buz, bir kap içerisinde ocağa konup ısıtılmaya başlandığında önce eriyerek suya dönüşür. Buzun suya dönüşmesi bir hal değişmesidir. Kapta oluşan su ısıtılmaya devam edildiğinde su buharlaşır ve kaptaki su biter. Suyun buhara dönüşmesi de bir hal değiştirmedir.
Odada bekletilen dondurmanın bekletilmesi ve elimize döktüğümüz kolonyanın buharlaşıp odada yayılması hal değişimine örnek olarak verilebilir.
Cam, mum, kurşun, gümüş ve altın gibi maddeler eritilip kalıba dökülerek soğutulduğunda içinde bulunduğu kabın şeklini alır. Maddeler, bu özellikleri kullanılarak yeniden şekillendirilebilir. Kuyumculuk ve heykeltıraşlık gibi mesleklerde malzemelere bu yöntemle şekil verilir.
C. Bozunma
Katı maddeler ısıtıldığında eriyerek sıvı hale geçer. Ancak şeker, un, ekmek ve kâğıt gibi bazı maddeler ısıtıldığında sıvı hale geçmez, bozunur.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder